De lente is in volle gang. De dagen worden langer, de bloemen staan in bloei.
Pasen is net achter de rug en Koningsdag is afgelopen – dagen waarop families samenkomen, waarop verbinding gevierd wordt.
Maar niet voor iedereen.
Voor sommige ouders zijn dit confronterende dagen. Dagen waarop het gemis extra schrijnend voelt. Dagen waarop de lege stoel aan tafel pijn doet.
Vandaag wil ik schrijven over een onderwerp dat diep in mijn hart zit: ouderverstoting.
Wat is ouderverstoting?
Ouderverstoting ontstaat wanneer een kind, zonder geldige reden, het contact met één van de ouders verbreekt. Vaak ligt hier manipulatie door de andere ouder aan ten grondslag. Het kind wordt langzaam maar zeker tegen één van zijn of haar ouders opgezet. Niet zelden wordt er een beeld gecreëerd waarin die ouder wordt afgeschilderd als onveilig, onbekwaam of zelfs gevaarlijk, zonder dat er echte gronden voor zijn.
Wat veel mensen niet beseffen, is dat ouderverstoting niet alleen de verstoten ouder raakt, maar ook het kind diepe, blijvende schade toebrengt. Als je als kind een ouder afwijst, wijs je namelijk onbewust ook een deel van jezelf af. Want je bént voor 50% die ouder. De verwarring, loyaliteitsconflicten en emotionele schade zijn nauwelijks te overzien.
Ons verhaal
Voor mij is ouderverstoting niet alleen iets dat ik van buitenaf zie. Ik leef er middenin.
Mijn vriend is slachtoffer van ouderverstoting. En ja, dat maakt mij – op papier – stiefmoeder van twee jongens die ik nooit heb mogen ontmoeten.
Zijn kinderen heeft hij al jaren niet echt meer gezien. Hooguit een glimp op straat.
Niet omdat hij dat niet wilde. Integendeel.
Maar omdat hij, zonder gerechtelijke uitspraak, uit het leven van zijn kinderen is verdwenen. De moeder van zijn kinderen – hij spreekt bewust liever over haar als “de moeder van mijn kinderen” – heeft langzaam maar zeker het netwerk om hen heen beïnvloed, tot zijn rol als vader volledig was uitgewist.
Er werden verhalen verspreid.
Dat hij een slechte vader zou zijn. Een alcoholprobleem zou hebben. Dat hij niet voor ze kon zorgen. Dat hij geen geld had om voor zijn kinderen te zorgen. Dat hij verslaafd was. En dat hij een kindermishandelaar is.
Mensen geloofden haar. Zonder wederhoor.
Familie keerde zich van hem af. Vrienden verdwenen. De school van de kinderen greep niet in toen een nieuwe partner de vaderrol begon over te nemen.
En hij? Hij zag zijn kinderen langzaam van zich afdrijven, zonder dat hij er iets aan kon doen.
Zijn wereld stortte in – nog verder – toen hij via een nieuwsartikel ontdekte dat ze binnenkort zouden verhuizen – naar een andere stad, een nieuw leven, zonder hem.
Mijn eigen ervaring
Misschien raakt dit mij extra diep, omdat ik zelf ook ouderverstoting heb meegemaakt.
Niet dat ik het toen zo noemde. Maar de gevolgen waren hetzelfde.
Voor, tijdens en na de scheiding van mijn ouders hoorde ik vooral slechte dingen over mijn vader.
Ik hoorde ze zo vaak dat ik op een gegeven moment mijn gevoel uitschakelde, omdat het simpelweg te veel werd.
Mijn huis voelde niet meer veilig – het voelde als een gevangenis.
Ik wist niet meer naar wie ik toe kon met mijn gevoelens en emoties en uitte dat bij de verkeerde personen.
Verjaardagen? Een hel. Alles lag extra gevoelig.
Ik vond het verschrikkelijk.
Mijn ouders scheidden in 2014, een proces dat zich rondom mijn eindexamens voltrok. Precies in een periode waarin ik alle rust en steun had kunnen gebruiken.
In 2015 verhuisde ik met mijn moeder mee naar Gouda. Je zou denken dat de slechte woorden dan ophielden – maar nee. Zo werd ik onder druk gezet om mijn vader naar de rechter te slepen over alimentatie, omdat ik inmiddels 18+ was.
Het contact met mijn vader verwaterde langzaam. En uiteindelijk was het er helemaal niet meer.
Leugens en bedrog
Pas in 2020, toen ik mijn vriend ontmoette, leerde ik de andere kant van het verhaal kennen.
Voorzichtig zocht ik het contact met mijn vader weer op.
En toen stortte mijn wereld in.
Alles wat ik jarenlang had geloofd, bleek niet te kloppen.
Ik zag ineens hoe achterbaks sommige dingen waren geweest. Hoeveel leugens er in het spel waren. Wie er allemaal (indirect) slachtoffer waren van al die gebeurtenissen.
De grond verdween onder mijn voeten.
Mijn wereld stond op zijn kop.
De impact was enorm. Ik werkte toen als docent op een middelbare school. Kinderen zijn spiegels die keihard terugkaatsen wat je zelf uitstraalt of waar je mee zit.
Ik trok het niet meer. Ik viel uit op mijn werk. Had last van nachtmerries, spontane huilbuien en ook vooral veel woede.
Ik trok aan de bel en kon terecht bij een psycholoog.
Daar begon een lang en zwaar proces.
Zoveel kwartjes vielen ineens.
Zoveel energie kostte het om alles wat ik als kind had gevoeld, maar nooit had kunnen plaatsen, onder ogen te zien. De nachtmerries namen langzaam af.
En vooral de pijn van het besef dat één van de mensen die het meest van je zou moeten houden, je jarenlang heeft voorgelogen – dat raakt mij nog steeds.
De nasleep
Het contact met mijn moeder heb ik uiteindelijk radicaal verbroken.
Via familieleden hoorde ik steeds meer over wat zich werkelijk had afgespeeld. En nog steeds hoor ik nieuwe verhalen.
Ik ben nog niet zover dat ik haar kan vergeven voor alles wat er is gebeurd.
Door deze situatie ben ik ook veel familieleden kwijtgeraakt – iets wat ik sinds een paar jaar voorzichtig probeer te herstellen.
Het contact met mijn vader is uiteindelijk ook weer afgebroken. Al sinds mijn kindertijd had ik geen (emotionele) band met hem (dat verklaart ook waarom ik mij altijd heb afgevraagd of hij écht mijn vader is). Tijdens de korte momenten van contact merkte ik dat de schade te groot was om nog een band op te bouwen – mede door een kwestie rondom de verkoop van het ouderlijk huis. De afstand bleef.
Ook mijn jongere zusje ben ik kwijtgeraakt.
Ze is boos op mij – al weet ik niet precies waarom. Ik heb vaak geprobeerd haar te bereiken, om te praten, maar op een gegeven moment voelde het als “aan een dood paard trekken”. Misschien speelt de scheiding een rol, misschien mijn eigen emotionele onbeschikbaarheid in die periode.
Feit blijft: ook hier is verlies.
De stille schade
Ouderverstoting laat littekens achter die je niet altijd ziet. Het geeft kinderen een verknipt beeld van relaties, liefde en vertrouwen. Het maakt dat ze zichzelf deels moeten verloochenen. Dat ze zichzelf niet volledig mogen zijn.
En ook al begrijp ik nu beter wat er is gebeurd – de schade die is aangericht, blijft voelbaar. De herinneringen aan verjaardagen vol spanning (nog steeds doe ik alsof mijn verjaardag niet bestaat). De feestdagen die je liever overslaat. De leegte van het ontbreken van echte, onvoorwaardelijke steun.
Een boodschap
Ik hoop dat ouderverstotende ouders ooit inzien hoeveel leed ze veroorzaken. Niet alleen bij hun ex-partner, maar vooral bij hun kind(eren). Want als er één ding is wat ik nooit begrepen heb, is dat je over de rug van je kinderen je ex-geliefde én je kinderen zo kapot maakt. Je had elkaar ooit lief – hoe kan dat zo in hebzucht, in wraak, veranderd zijn…?
